iv dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
Tarikati Halveti eshte perhapur ne Shqiperi qe ne shek XVI . Kjo rrjedh nga udheheqesi shpirteror Shejh Husein Rumi Serezi, i cili nepermjet djemve te tij me vullnet dhe deshira shpirterore te inspiruar nga udheheqesi dhe njekohesisht babai i tyre, u shperndane dhe perhapen Islamin nepermjet nje reputacioni shpirteror si udheheqesa te plotesuar (Murshidu Kamil), me titullin e grades se larte te shehlereve “Aziz”.
Dhe keshtu njeri zuri vend ne Prizren nje ne Oher nje ne Çaje-Kukes dhe nje ne Tirane.
Teqeja e Shejh Ali Qoban Babes eshte njekohshme me Teqen e Prizrenit Shejh Osman Baba ,me Teqen Ohrit Shejh Mehmet Hajatiu,dhe me Teqen e Tiranes Shejh Muhamed Pazari Keto teqe jane Asitane me te drejt per te veshur pasardhes. (cf.infra,f.254-255 ss.)
Shejh Ali Qoban Baba udheheqesi i pare shpirteror i Teqes Halvetijje Çaje(Fshat) e ngriti teqen me ardhjen e tij nga Serezi Greqi ne vitin (1110 h) Ai ka kryer Medresen ne Serez (Greqi) ku dhe eshte orientuar per tarikatin e Halvetive .shih Nathalie Clayer Mistiques Etat societe les Halvetis,fq 298. Sheh Ali Qoban Baba Ali, erdhi dhe u vendos ne çaje (fshat) ndersa dy vellezrit e tij vazhduan jeten ne Arren ku rrejdh fisi i Doçit.I ati i Shejh ALIS kishte dy djem binjak Elezin dhe Alin.Nena e te cileve u lavderua ne mes shoqeve te çezma se kam lind dy djem nje zabit e nje evlija…Elezi vazhdoi shkollat e fitoi titullin Aga e emrin Elez Bici.Aliu filloi veprimtarin e tij si bari i deleve(Çoban)ne bjeshket e fshatit dhe ne fushat e Selanikut ne periudhen e dimrit.Qe ne rini ju dha shume besimit islam.Me prova (Kur falte namazin me qellim qe delet te mos benin dem neper ara u vinte si shenje si cak kerlikun (shkopin)e tij ferexhen ,qezofin ne njeren ane e ne anen tjeter falej vete.Nje are qe punohej nga 4 vete per 40 dite ai w punoi per 7 dite e per kete Halveti per teqen mbeti 7 dite nga urdhni i Hz Pirit.) u paraqit te Teqeja e Shejh Husein Serezi dhe mori dore (u shugurua) dhe me titullin e larte Shejh i tarikatit Halveti.Pas emrimit si Shejh,Shejh Husni Serezi e nis per te hapur teqen e tij te shkalles asitane ne Çaje (fshat) si teqe e rangut te pare Halvetije me te drejte per te vesh Shehlere te tjere qe te hape teqe te reja.
Shejh Alia pasi u vesh Sheh me plut vullnet u kthye ne Çaje.Elezi vellau I tij I mekamur ne administraten ushtarake turke e I njohur me emrin Elez Bici nuk e priti aspak mire kthimin e vellaut Ali si Shejh I tarikatit te larte Halvetije duke I perçmuar rrugen e besimit fetar,nuk I dha as pjese te tokes e as strehim.Shejh Aliu per tiu shmangur grindjes me vellaun per afro tre vjet u strehua ne nje dhome aneks te xhamis se Fshatit.Nga sjellja per tiu larguar se keqes me vellaun Elez dhe perkushtimi shpirteror ndaj besimit fetar,Shejh Alia fitoi respekt e ndihm nga te gjith bashke fshataret e tij ne çaje e mbajten me ushqime gjate qendrimit ne xhami.Pati rast qe te vihej ne prove ne sherbesat fetare ne sherimin e semundjeve e zgjidhejn e halleve.Nje rast ne nje familje te madhe Lala ftohet per derman me sherue nje vajz e cila ishte shume e semure ne prag te vdekjes.Ai shkoi dhe po I fryente te semures,ne kete koh ran je zjarr shume I madh e po digjej shtepia njerzit eshtepis shkojne me nxitim e u tregojn se ka rene zjarr.Po shehu nuk leviz nga vendi me bindje se ne pjesen ku ishte e semura nuk do biente zjarri ashtu ndodhi zjarri u shua kur iu afrua dhomes ku lutej shehu.Nga kjo prove Shehun e konsiderojn me vlera te medha jo vetem ne fshat po ne gjith krahinen. Shejh Aliu ishte Shehu i pare apo udheheqesi shpirteror i Teqes Halvetijje ne Çaje Halifetnamen e mori nga Hz Pir Shejh Hysein Siraziut (1698-99) (shih:Nathalie Claire,Mystiques Etat Societe les Halvetis f.289).Me titullin e grades Shejh niset drejt fshatit Çaje ne veri te Shqiperis ku aty themelon degen e Tarikatit Al-ijje Halvetijje Ramazanijje.(shenim: ne nje arkiv i ruajtur ne Macedonie dhe ne nje Kopie qe gjindet ne Basbakanlik Arsiv ne Iatambull (MA ICZ.2/7) se Teqeja e Shejh Aliut i perket deges Ramazanijje .
Veprimtarine e tyre e kan kryer jo vetem ne Lume ,Malesi ,Puke po edhe ne Shkoder ,Kosove (Has-Gjakove) Maqedoni dhe shume vende tjera.Keta Shehlere kan pajtuar fise ( falur gjakun) dhe kohe pas kohe kane ndezur zjarrin e patriotizmit.Teqeja Âl-ijje Halvetîjje perbehet prej Semahanes (sale),Halvethanes sofat,kafe oxhakut,koridorit apo vendit veror.
nga Zamir Shehu
